Omogućavanje prvog registra osoba sa poremećajima povezanim sa Fragilnim X i bolja procena budućih potreba za testiranje/skrining u Srbiji
Asuragen, Ostin, Teksas, SAD, 2020-2024
Rukovodilac projekta: Dr Dragana Protić, Institut za farmakologiju, kliničku farmakologiju i toksikologiju, Medicinski fakultet, Univerzitet u Beogradu
Učesnici iz IMGGI: Akademik Milena Stevanović, dr Marija Mojsin, dr Isidora Petrović, dr Andrijana Lazić
Testiranje mutacija u FMR1 genu (engl. FX testing) obezbeđuje genetičku dijagnozu sindroma asociranih sa Fragilnim X (engl. fragile X-associated disorders FXD) koji uključuju Sindrom fragilnog X (engl. Fragile X Syndrome-FXS), Fragilni X tremor-ataksija sindrom (eng. Fragile X-associated Tremor Ataxia Syndrome-FXTAS) i Fragilni X primarna insuficijencija ovarijuma sindrom (eng. Fragile X Primary Ovarian Insufficiency-FXPOI). Mutacija gena (eng. full-mutation-FM), koja označava stanje kada je broj CGG tripleta>200, izaziva FXS dok nosioci premutacije (eng. premutation-PM), broj CGG tripleta 55-200, imaju povećan rizik da razviju FXTAS i FXPOI. Učestalost FXS u opštoj populaciji je 1:2.500 dečaka. Bolest nastaje usled epigenetičkog utišavanja gena FMR1 što dovodi do gubitka ekspresija proteina FMRP. FXS je najčešći uzrok nasledne ometenosti u razvoju. U opštoj populaciji prevalenca PM je 10 puta veća od prevalence FM (1:150 žena i 1:400 muškaraca) sa 1,5 miliona bolesnih u Americi i preko 20 miliona širom sveta. FXTAS se prosečno javlaja oko 62. godine života i dovodi do kognitivnih, motoričkih i problema sa hodanjem kod otprilike 40-50% muškaraca nosioca PM i 16% žena sa PM. Učestalost FXPOI je oko 20-25% kod žena nosioca PM. Oko 2% žena sa insuficijencijom ovarijuma (1 u 50) su nosioci PM u FMR1 genu, i oko 7% (1 u 15) žena sa familijarnim oblikom insuficijencije ovarijuma. Glavni cilj predloženog projekta je skrining učestalosti premutacije i mutacije u FMR1 genu u velikoj grupi od oko 1000 individua što bi obezbedilo formiranje prvog registra pacijenata nosilaca mutacija u genu FMR1 u Srbiji kao i repozitorijuma uzoraka krvi ovih pacijenata. Takođe, rezultati ovog projekta imaju za cilj uvođenje testiranja za Fragilni X u zdravstveni sistem Srbije i zemalja regiona.